Kaszkaj

Kaszkajowie to koczowniczy lud zamieszkujący południowo-zachodni Iran, głównie prowincje Fars, Kuzestan i południowy Isfahan, a przede wszystkim okolice Sziraz. Przemieszczają się dwa razy w roku, pomiędzy zimowymi pastwiskami przy Zatoce Perskiej i letnimi pastwiskami w górach Zargos, gdzie jest znacznie chłodniej. Podczas podróży można zobaczyć mężczyzn w typowych okrągłych czapkach, biegnących wraz z ich psami i stadami kóz i owiec, wzniecając tumany kurzu na drogach. Kobiety, w swych barwnych strojach, przemieszczają się wraz z nimi z pomocą osłów i koni w kierunku nowych obozowisk. Namioty, w których żyją, wykonywane są często z włosia owiec. Wytwórstwo dywanów, jak również kilimów, toreb, szarf i innych ozdób ma istotny wpływ na życie nomadów. Dywany mają charakterystyczny czerwono-brązowy kolor tła. Wzory są tkane z pamięci i często zawierają centralnie położony medalion, powtórzony we wszystkich czterech rogach. Popularnymi motywami są ludzie, czworonożne zwierzęta, ptaki, drzewa i kwiaty. Inne wzory zostały zapożyczone z fresków i kolumn w Persepolis (Tacht-e-Dżamszid w Persji), stolicy ceremonii za czasów dynastii Achemenidów (550-330 r. p.n.e.). Nomadzi słyną również z ich słynnych toreb na siodło, które są tkane z bardziej praktycznych powodów. Dywany tkane są na poziomych warsztatach tkackich, a tkacz podczas tkania siedzi na częściowo utkanym fragmencie dywanu. Półkoczownicy, prowadzący osiadły tryb życia przez część roku, wytwarzają dywany w dokładnie taki sam sposób. Szczególnie dobrze utkane dywany znane są jako Kaszkuli. Gabbeh oznacza surowy i prymitywny dywan pochodzący z tego obszaru. Przez ostatnie dziesięciolecia, tkacze dostosowali wzornictwo do oczekiwań nabywców z Zachodu i zaczęli stosować jaśniejsze pola z nielicznymi wzorami w dywanach Gabbeh. Dobrze wykonane dywany Kaszkaj są trwałymi produktami, które mówią wiele o warunkach życia nomadów. Dywany wykonane są w całości z wełny owczej i koziej z dodatkiem włosia końskiego. Dywany te znane są również jako Qashqai, Ghasghai, Gashghai, Gaschgai czy Kashgai. Większość Kaszkajów prowadzi obecnie osiadły tryb życia w miasteczkach i wsiach, stąd w ich dywanach widać wpływ oczekiwań rynku. W porównaniu do tradycyjnych nomadzkich dywanów są one znacznie grubiej tkane i mają bawełnianą osnowę. Prostsze dywany pochodzące z tych terenów sprzedawane są pod nazwą Sziraz. Jest to również stolica prowincji, na której bazarach dywany Kaszkaj są sprzedawane. Bazary te są również miejscem, gdzie nomadzi kupują inne produkty wykorzystywane w codziennym życiu. Wzór dywanów Kaszkaj składa się najczęściej z sześciokąta lub rombu z czterema wystającymi hakami. Niektóre dywany Kaszkaj mają wzór Hebatlu (Hebatlu jest nazwą jednego z mniejszych plemion Kaszkajów), który składa się z kolistego, centralnie położonego medalionu i mniejszych wzorów podobnych do centralnego medalionu powtórzonych na każdym z rogów dywanu. Kilimy Kaszkaj są tkane w jednym kawałku, czasem z dodatkiem bawełny używanej dla rozjaśnienia. Mają proste wzory, a osnowa jest zazwyczaj wykańczana w długie sploty. Plemiona znane z wytwarzani kilimów to Amaleh i Daraszuri.

Przykłady dywanów Kaszkaj:

Specyfikacja techniczna:
Włosie: wełna
Wątek: wełna lub przędza z włosia kóz, zazwyczaj 2 nici wątku za każdym rzędem węzłów
Osnowa: wełna lub przędza z włosia kóz
Węzeł: symetryczny
Gęstość tkania: 90-180 tys. węzłów na m. kw.

Przykłady dywanów Kaszkaj/Kaszkuli: